Kussen onder de maretak is een bekende feestdagentraditie, die aanleiding heeft gegeven tot talloze romantische verhalen. Maar hoe is dit kruid eigenlijk geassocieerd geraakt met een kerstkus? Aangezien de betekenis van maretak al duizenden jaren teruggaat, laten we de plant en de vele andere oude tradities en mythen die ermee verbonden zijn eens nader bekijken.

Geschiedenis van de maretakplant

Inheems in Noord-Europa en bekend als Viscum Album Maretak is een hemiparasitaire plant die groeit op takken van bomen, vooral hardhoutbomen zoals eiken en appels. Hij wordt gekenmerkt door symmetrische groenblijvende bladeren en witte of rode bessen en wordt al eeuwenlang als heilig beschouwd.

• In de Noorse, Griekse en Romeinse Mythologie

In de Noorse mythologie, de god Baldur -de zoon van Frigga , de godin van de liefde en het huwelijk, was onoverwinnelijk omdat zijn moeder alles wat op aarde groeide had laten beloven hem geen kwaad te doen. Helaas groeide maretak niet echt op de grond, dus werd het gebruikt in de vorm van een pijl of speer om hem te doden. Frigga's tranen veranderden vervolgens in maretakbessen, die haar zoon weer tot leven brachten, zodat ze de plant tot symbool van de liefde verklaarde.

In Vergilius' Aeneis De Trojaanse held Aeneas brengt een gouden tak, die maretak zou zijn, om de onderwereld binnen te gaan. Een van de episodische verhalen in het epos, The Golden Bough, werd geschreven tijdens de Pax Romana onder het bewind van Augustus Caesar.

• Keltische en Romeinse betekenis

De Romeinse filosoof Plinius de Oudere schreef dat de Druïden, hooggeplaatste mensen in het oude Brittannië en Frankrijk, "niets heiliger hielden dan de maretak en de boom die hem draagt". In feite vereerden de oude Druïden de plant en beklommen zelfs bomen om hem te oogsten. Maretak werd op grote schaal gebruikt in rituelen of in de geneeskunde.

De gewoonte om tijdens de feestdagen maretakken op te hangen is waarschijnlijk ontstaan uit de tradities van Saturnalia, een heidense viering van Saturnus, de Romeinse god van de landbouw. De Romeinen vierden dit door hun huizen te versieren met kransen en ander groen, samen met feesten en het geven van geschenken.

Tegen de 4e eeuw waren veel van de tradities van het Romeinse feest opgenomen in de kerstvieringen die wij vandaag de dag kennen - en ze gedijen nog steeds.

Waarom kussen mensen onder maretak met Kerstmis?

Het is niet duidelijk waarom mensen begonnen te kussen onder maretak, maar de traditie lijkt eerst te zijn ontstaan onder huishoudelijk personeel in Engeland en zich daarna te hebben verspreid naar de middenklasse. Het is waarschijnlijk geworteld in een oude traditie waarin maretak werd beschouwd als een symbool van vruchtbaarheid. Andere redenen zouden de Noorse mythe van Baldur, Druïdische gebruiken en Saturnalië-tradities kunnen zijn.

Een van de vroegste vermeldingen van de traditie komt van The Pickwick Papers In een roman van Charles Dickens uit 1836 zou maretak geluk brengen aan twee mensen die eronder kusten en ongeluk aan degenen die dat niet deden. In de 18e eeuw was de plant in Groot-Brittannië een belangrijk onderdeel geworden van de kerstvieringen.

Symbolische betekenis van de maretakplant

Maretak is meer dan alleen een kerstversiering, want het is van voor de kersttijd. Het is verbonden met vele verhalen en tradities gedurende honderden jaren. Hier zijn enkele van zijn symboliek:

• Een symbool van vruchtbaarheid en genezing - In de oudheid associeerden de Druïden de plant met levendigheid omdat de plant op wonderbaarlijke wijze groen bleef en zelfs in de winter bloeide. Zij geloofden ook dat de plant wonderen kon verrichten en gebruikten hem als geneesmiddel om de vruchtbaarheid te bevorderen. Ook de Romeinse natuuronderzoeker Plinius de Oudere zag maretak als een middel tegen gif en epilepsie.

• Een symbool van liefde - In veel films en romans geeft maretak paren de gelegenheid om intiem te worden, waardoor de associatie met liefde en romantiek wordt versterkt.

• Een symbool van goed geluk - Hoewel de associatie waarschijnlijk geworteld is in de Noorse, Griekse en Romeinse mythologie, is het ook een traditie in Frankrijk om een takje maretak te geven als geluksbrenger of Porte Bonheur op Nieuwjaar.

• Bescherming tegen het kwaad - In de middeleeuwen werd de maretak het hele jaar door opgehangen om boze geesten, spoken en heksen af te weren, en dan werd de oude plant verbrand nadat er een nieuwe was gebracht.

Maretak in modern gebruik

Maretak wordt beschouwd als de symbolische staatsbloem van Oklahoma, USA, en als de provinciebloem van Herefordshire, Engeland. Ook is 1 december door het Britse parlement erkend als Nationale Maretak Dag.

Het motief werd populair in art nouveau-ontwerpen in heel Europa, en heeft ook zijn plaats verworven in de kunst, van seizoensgebonden kerst- en nieuwjaarsdecoraties tot niet-seizoensgebonden stukken, zoals vazen, lampen en serviesgoed.

In sieraden wordt maretak vaak afgebeeld op oorbellen, halskettingen, broches, armbanden en ringen. Sommige zijn uitgevoerd in goud of zilver, waarbij zoetwaterparels zijn afgebeeld als witte besjes. Andere ontwerpen tonen bladeren gemaakt van smaragdstenen, groen glas, Paua schelp, parelmoer, of polymeerklei. Maretak zorgt voor prachtige haarversieringen, vooral in clips en kammen.

In het kort

Maretak als symbool van liefde, vruchtbaarheid en geluk gaat duizenden jaren terug, maar blijft ook in de moderne tijd belangrijk. Velen houden zelfs vast aan de traditie om de mysterieuze gouden tak tijdens Kerstmis op te hangen om geluk en romantiek te brengen en het kwaad af te weren.