In de Griekse mythologie was Helena de mooiste vrouw op aarde. Haar schoonheid was zodanig dat zij het bekendste conflict van het oude Griekenland veroorzaakte. Zij staat bekend om haar 'gezicht dat duizend schepen te water liet'. Maar Helena was meer dan alleen een mooie vrouw en alleen aandacht voor haar schoonheid doet afbreuk aan haar rol in de Griekse mythologie. Hier volgt een nadere beschouwing van haar verhaal.

Wie was Helen?

Helen was de dochter van Zeus de koning der goden, en koningin Leda van Sparta. Volgens de mythen verscheen Zeus aan Leda in de vorm van een mooie zwaan om met haar te paren. Diezelfde nacht lag Leda in bed met haar man, koning Tyndareus van Sparta. Uit beide verhoudingen kreeg Leda twee dochters en twee zonen: Klytemnestra, Helena, Pollux en Castor.

Helen en Pollux waren de nakomelingen van Zeus, terwijl Clytemnestra en Castor waren die van koning Tyndareus. In sommige verslagen werden de kinderen niet traditioneel geboren, maar kwamen ze uit eieren. De twee jongens waren de Dioscuri, de beschermers van de zeelieden en de geesten die de schipbreukelingen hielpen.

In andere mythen was Helena de dochter van Zeus en Nemesis , de godin van de wraak, en Leda was slechts haar adoptiemoeder. Hoe dan ook, Helen werd bekend om haar verbluffende schoonheid. Ze zou zeker de mooiste vrouw op aarde worden, en ze verbaasde iedereen met haar verschijning sinds haar vroege jeugd.

Helen's eerste ontvoering

Toen Helen nog een kind was, Theseus De Atheense held geloofde dat hij een dochter van Zeus als vrouw verdiende, en na het horen van de verhalen over de schoonheid van Helena, bezocht hij Sparta om haar mee te nemen. Toen Castor en Pollux beseften dat Theseus Helena had ontvoerd, gingen ze naar Athene om hun zus te redden.

Toen deze twee broers van Helena, bekend als de Dioscuri, in Athene aankwamen, was Theseus weg, gevangen in de onderwereld tijdens een van zijn avonturen. Castor en Pollux konden Helena zonder veel problemen meenemen. In andere verhalen gingen de broers met een volledig leger naar Athene om de mooie Helena terug te halen.

Helen's vrijers

Helena keerde terug naar Sparta, waar ze in alle rust leefde tot ze meerderjarig werd. Koning Tyndareus ging op zoek naar huwelijkskandidaten en stuurde gezanten naar heel Griekenland. De winnaar van Helens hand zou een gelukkig man zijn, want hij zou trouwen met de mooiste vrouw van heel Griekenland. De verliezers zouden echter woedend worden, en de kans op bloedvergieten zou op de loer liggen.

Daarom bedacht haar vader koning Tyndareus een plan waarbij alle vrijers zich aan een eed moesten houden. De eed verplichtte elk van de vrijers om de hand van de winnaar van Helena te aanvaarden en het verbond te beschermen als iemand haar zou ontvoeren of het recht van de winnaar om met haar te trouwen zou betwisten. Met dit op tafel liet Tyndareus Helena uit alle vrijers haar echtgenoot kiezen.

Helen koos voor Menelaos die samen met zijn broer Agamemnon hun jeugd had doorgebracht aan het hof van koning Tyndareus nadat hun neef, Aegisthus, hen uit Mycene had verbannen. Alle andere vrijers accepteerden hem als winnaar. De eed was essentieel voor de gebeurtenissen die zouden volgen in de oorlog van Troje, aangezien Menelaos alle vrijers om hulp riep. Alle vrijers waren grote Griekse koningen en krijgers, en naPrins Paris van Troje ontvoerde Helena, Menelaos voerde met hun steun oorlog tegen Troje.

Helen en Paris

In sommige mythen, Parijs kwam in Sparta aan als prins van Troje, en men ontving hem met de hoogste eer zonder zijn bijbedoelingen te kennen. In andere verhalen verscheen hij vermomd om Helena het hof te maken. Menelaos was toen niet in Sparta, en Paris kon Helena zonder veel problemen ontvoeren.

Ook de verhalen over de aard van Helens ontvoering lopen uiteen. In sommige verslagen nam Paris Helen met geweld mee, omdat ze niet weg wilde. Veel westerse schilderijen beelden dit af als de 'verkrachting' van Helen, waarbij ze met geweld wordt weggedragen.

Volgens andere bronnen viel Helena echter voor Paris onder de invloed van Aphrodite. In de geschriften van Ovidius gaf Helen Paris een brief waarin ze zei dat ze hem zou hebben gekozen als hij een van haar vrijers was geweest. Hoe dan ook, Helen verliet Sparta met Paris, en deze gebeurtenis leidde tot het beroemde conflict dat bekend staat als de Trojaanse oorlog.

Helena en de oorlog van Troje

Helens rol in de Trojaanse oorlog ging verder dan alleen het veroorzaken van het conflict in het begin.

Het begin van de oorlog

Bij aankomst in Troje wist men dat Helens ontvoering voor problemen zou zorgen. Men was echter niet van plan haar terug te sturen naar haar man. Helena en Paris trouwden en zij werd Helena van Troje. Toen Menelaos zich realiseerde wat er was gebeurd, riep hij alle eedgenoten van Helena op zich bij hem aan te sluiten om tegen de Trojanen te vechten en Helena terug te brengen. Dit was een belediging van zijn eer en hij wildede Trojanen betalen voor hun brutaliteit.

Helena was niet de meest populaire figuur binnen de beschermende muren van Troje. De mensen zagen haar als een vreemdeling die oorlog had gebracht in hun welvarende stad. Ondanks het verzoek van de Grieken om Helena terug te geven aan Menelaos, hielden ze haar in Troje. De oorlog zou ongeveer tien jaar duren en veel verwoesting aanrichten.

Helen hertrouwt

Onder de vele slachtoffers van de oorlog, kwam prins Paris van Troje om door de hand van Philoctetes. Na Paris' dood, had Helen niets te zeggen toen koning Priam van Troje haar hertrouwde met zijn zoon, prins Deiphobus. In sommige verhalen zou Helen Deiphobus verraden en uiteindelijk de Grieken helpen de oorlog te winnen.

Helen en de val van Troje

Helena ontdekte de held Odysseus tijdens een van zijn invallen in de stad om het Palladium te stelen, waarvan de veiligheid van Troje afhing, na een voorspelling over de Griekse overwinning. Toch ontmaskerde ze hem niet en zweeg. Toen de stad Troje viel dankzij het Paard van Troje van de Grieken, stellen sommige mythen dat Helena op de hoogte was van de strategie, maar dit niet aan de Trojanen vertelde. Tenslotte zijn er nog enkele verhalenzeggen dat ze het Griekse leger informeerde wanneer het moest aanvallen, met fakkels vanaf haar balkon. Het zou kunnen dat Helena zich tegen de Trojanen had gekeerd vanwege de manier waarop ze haar hadden behandeld sinds de dood van Paris.

Helen keert terug naar Sparta

Volgens sommige mythen was Menelaos van plan Helena te doden voor haar verraad, maar met haar ontstellende schoonheid overtuigde zij hem daarvan. Na de oorlog keert Helena terug naar Sparta als de vrouw van Menelaos. Er zijn afbeeldingen van Helena en Menelaos in hun paleis die ontvangen Telemachus Odysseus' zoon, als hij de gelukkige heersers van Sparta bezoekt. Helena en Menelaos hadden een dochter, Hermione, die zou trouwen met... Orestes Agamemnon's zoon.

Wat symboliseert Helen?

Sinds de oudheid staat Helena symbool voor de ultieme schoonheid en de verpersoonlijking van de ideale schoonheid. Aphrodite, de godin van de liefde en de schoonheid, noemt Helena zelfs de mooiste vrouw ter wereld.

Helen heeft talloze kunstwerken geïnspireerd, waarvan vele haar afbeelden terwijl ze wegloopt met Parijs.

Feiten over Helen

Helen's vader is Zeus en haar moeder de sterfelijke koningin Leda.

Helena trouwt met Menelaos, maar wordt later ontvoerd door Paris.

Helena en Menelaos hebben één kind, Hermione.

Helens schoonheid was zodanig dat zij de aanleiding was voor de Trojaanse oorlog, een van de beroemdste en bloedigste van de oude Griekse conflicten.

Helena was een halfgod, want haar vader was Zeus. Maar later ontwikkelde zich een cultus die haar vereerde.

In het kort

Helena en haar schoonheid waren de belangrijkste oorzaak van het beroemdste conflict van het oude Griekenland en de ondergang van de grote stad Troje, ook al had zij zelf weinig invloed op wat er gebeurde. Haar verhaal was het begin van verschillende mythen van verschillende dichters uit de oudheid. Zij was een invloedrijke figuur in de Griekse mythologie.