Μια από τις ισχυρότερες αυτοκρατορίες των ιθαγενών της Νότιας Αμερικής, οι Ίνκας εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην περιοχή των Άνδεων κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα μ.Χ.

Οι Ίνκας ήταν ιδιαίτερα θρησκευόμενοι και η θρησκεία τους έπαιζε σημαντικό ρόλο σε ό,τι έκαναν. Όταν κατέκτησαν άλλους λαούς, επέτρεπαν τη λατρεία των δικών τους θεών, αρκεί να λατρεύονταν οι θεότητες των Ίνκας πάνω από αυτές. Εξαιτίας αυτού, η θρησκεία των Ίνκας επηρεάστηκε από πολλές δοξασίες.

Το κέντρο της θρησκείας και της μυθολογίας των Ίνκας ήταν η λατρεία του ήλιου, καθώς και η λατρεία των θεών της φύσης, ο ανιμισμός και ο φετιχισμός.

Οι περισσότεροι από τους κύριους θεούς του πανθέου των Ίνκας αντιπροσώπευαν δυνάμεις της φύσης. Οι Ίνκας πίστευαν ακόμη ότι οι θεοί, τα πνεύματα και οι πρόγονοι μπορούσαν να εκδηλωθούν με τη μορφή βουνοκορφών, σπηλαίων, πηγών, ποταμών και λίθων ιδιαίτερου σχήματος.

Αυτό το άρθρο περιγράφει έναν κατάλογο θεών και θεών των Ίνκας, μαζί με τη σημασία τους για τους Ίνκας.

Viracocha

Ο Viracocha, που γράφεται επίσης Wiraqoca ή Huiracocha, ήταν ο θεός δημιουργός που αρχικά λατρευόταν από τους προ-Ινκας λαούς και αργότερα ενσωματώθηκε στο πάνθεον των Ίνκας. Είχε έναν μακρύ κατάλογο τίτλων, όπως ο Ο γέρος του ουρανού , το Αρχαίος Ένας , και το Κύριος Εκπαιδευτής του Κόσμου Συνήθως απεικονίζεται ως γενειοφόρος άνδρας που φοράει μακρύ χιτώνα και κρατάει ραβδί. Επίσης, απεικονίζεται φορώντας τον ήλιο ως στέμμα, με κεραυνούς στα χέρια του, γεγονός που υποδηλώνει ότι λατρευόταν ως θεός του ήλιου και των καταιγίδων.

Ο Viracocha θεωρούνταν ο θεϊκός προστάτης του ηγεμόνα των Ίνκας Pachacuti, ο οποίος ονειρεύτηκε ότι ο Viracocha βοήθησε τους Ίνκας εναντίον των Chanca σε μια μάχη. Μετά τη νίκη, ο αυτοκράτορας έχτισε έναν ναό αφιερωμένο στον Viracocha στο Κούσκο.

Η λατρεία του Viracocha είναι εξαιρετικά αρχαία, καθώς πιστεύεται ότι ήταν ο δημιουργός του πολιτισμού Tiwanaku, των προγόνων των Ίνκας. Είναι πιθανό ότι εισήχθη στο πάνθεον των Ίνκας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Viracocha, ο οποίος πήρε το όνομα του θεού. Λατρευόταν ενεργά από τους ευγενείς γύρω στο 400 έως το 1500 μ.Χ., αλλά είχε λιγότερο σημαντική θέση στην καθημερινή ζωή των Ίνκας σε αντίθεση με άλλους θεούς.

Inti

Γνωστός και ως Apu-punchau, ο Inti ήταν ο θεός του ήλιου και ο σημαντικότερος θεός των Ίνκας. Συνδέθηκε με το χρυσό και ονομαζόταν ο ιδρώτας του ήλιου Αναπαρίσταται ως χρυσός δίσκος, με ανθρώπινο πρόσωπο και ακτίνες που προεξείχαν από το κεφάλι του. Σύμφωνα με ορισμένους μύθους, έδωσε στους Ίνκας το δώρο του πολιτισμού μέσω του γιου του Μάνκο Καπάκ, ο οποίος ήταν ο ιδρυτής της αυτοκρατορίας των Ίνκας.

Ο Inti θεωρούνταν ο προστάτης της αυτοκρατορίας και ο θεϊκός πρόγονος των Ίνκας. Οι αυτοκράτορες των Ίνκας θεωρούνταν οι ζωντανοί εκπρόσωποί του. Η θέση αυτής της θεότητας ήταν τέτοια, που ο αρχιερέας του ήταν το δεύτερο πιο ισχυρό πρόσωπο μετά τον αυτοκράτορα. Εκτός από το ναό του Ήλιου ή το Coricancha, ο Inti είχε ένα ναό στο Sacsahuaman, που βρίσκεται λίγο έξω από το Κούσκο.

Η λατρεία του Inti δεν έχει εκλείψει εντελώς. Ακόμη και τον 20ο αιώνα, οι άνθρωποι Quechua τον αντιλαμβάνονται ως μέρος της χριστιανικής τριάδας. Μια από τις πιο σημαντικές τελετές όπου λατρεύεται είναι το φεστιβάλ Inti Raymi, που πραγματοποιείται κάθε χειμερινό ηλιοστάσιο αν το νότιο ημισφαίριο - την ώρα που ο ήλιος είναι πιο μακριά από τη γη. Τότε, ο Inti γιορτάζεται με τελετουργικούς χορούς, πλούσια γλέντια καιθυσία ζώων.

Apu Illapu

Οι Ίνκας θεός της βροχής, της αστραπής, της βροντής , και τις καταιγίδες, ο Apu Illapu είχε σημαντικό ρόλο σε έναν πολιτισμό που εξαρτιόταν από τη γεωργία. Γνωστός και ως Ilyapa ή Illapa, ήταν ένας από τους καθημερινούς θεούς των Ίνκας. Σε περιόδους ξηρασίας, του προσφέρονταν προσευχές και θυσίες -μερικές φορές άνθρωποι-. Υπάρχει ένας θρύλος που αναφέρει ότι προκειμένου να δημιουργήσουν μια καταιγίδα, οι Ίνκας έδεσαν μαύρα σκυλιά και τα άφησαν να λιμοκτονήσουν ως προσφορά στον Apu, με την ελπίδα ναότι ο θεός του καιρού θα έστελνε βροχή.

Σε πολλές αναφορές, ο Apu Illapu περιγράφεται να φοράει ένα λαμπερό ένδυμα (που συμβολίζει την αστραπή) και να κρατάει μια σφεντόνα (ο ήχος της οποίας συμβολίζει τον κεραυνό) και ένα πολεμικό ρόπαλο (που συμβολίζει την αστραπή).

Στους μύθους, λέγεται ότι ο Apu Illapu γέμισε μια κανάτα με νερό στον Γαλαξία, ο οποίος θεωρούνταν ουράνιο ποτάμι, και την έδωσε στην αδελφή του για να τη φυλάει, αλλά έσπασε κατά λάθος την πέτρα με τη σφεντόνα του και προκάλεσε βροχή.

Ο λαός Quechua στις περουβιανές Άνδεις τον συνέδεσε με τον Άγιο Ιάκωβο, τον προστάτη της Ισπανίας.

Mama Quilla

Η σύζυγος και αδελφή του θεού ήλιου, η Mama Quilla ήταν θεά του φεγγαριού . συνδέθηκε με το ασήμι, το οποίο συμβόλιζε την δάκρυα του φεγγαριού , και απεικονιζόταν ως ασημένιος δίσκος με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, που φορούσε το φεγγάρι ως στέμμα. Τα σημάδια στο φεγγάρι θεωρούνταν ότι ήταν τα χαρακτηριστικά του προσώπου της θεάς.

Οι Ίνκας υπολόγιζαν τον χρόνο με βάση τις φάσεις της σελήνης, γεγονός που σημαίνει ότι η Mama Quilla κυβερνούσε το τελετουργικό ημερολόγιο και καθοδηγούσε τους γεωργικούς κύκλους. Δεδομένου ότι η αύξηση και η μείωση της σελήνης χρησιμοποιούνταν επίσης για την πρόβλεψη των μηνιαίων κύκλων, θεωρούνταν ως ρυθμιστής του εμμηνορροϊκού κύκλου των γυναικών. Ως εκ τούτου, ήταν επίσης ο προστάτης των παντρεμένων γυναικών.

Στο Ναό του Ήλιου στο Κούσκο, μούμιες παλαιότερων βασιλισσών των Ίνκας στέκονται δίπλα στην εικόνα της Mama Quilla. Οι Ίνκας πίστευαν ότι οι σεληνιακές εκλείψεις προκαλούνταν από ένα λιοντάρι του βουνού ή ένα φίδι που προσπαθούσαν να την κατασπαράξουν, γι' αυτό έκαναν όλο το θόρυβο και πέταξαν τα όπλα τους στον ουρανό για να την προστατέψουν.

Pachamama

Γνωστή και ως Mama Allpa ή Paca Mama, η Pachamama ήταν η μητέρα της γης των Ίνκας και η θεά της γονιμότητας Απεικονιζόταν ως δράκος που σερνόταν και γλιστρούσε κάτω από τη γη, προκαλώντας την ανάπτυξη των φυτών. Οι αγρότες έχτιζαν πέτρινους βωμούς αφιερωμένους σε αυτήν στο κέντρο των χωραφιών τους, ώστε να μπορούν να προσφέρουν θυσίες με την ελπίδα μιας καλής σοδειάς.

Μετά την ισπανική κατάκτηση, η Πατσαμάμα συγχωνεύτηκε με τη χριστιανική Παναγία. Η λατρεία της θεάς επιβίωσε στις ινδιάνικες κοινότητες της περιοχής Altiplano-a στο νοτιοανατολικό Περού και τη δυτική Βολιβία. Είναι η υψηλότερη θεότητα των λαών Quechua και Aymara, οι οποίοι την τιμούν συνεχώς με προσφορές και φωτιές.

Cochamama

Η Cochamama, που γράφεται επίσης Mama Qoca ή Mama Cocha, ήταν η θεά της θάλασσας και σύζυγος του θεού-δημιουργού Viracocha. Αρχικά, ήταν μια θεά των παράκτιων περιοχών πριν από τους Ίνκας, η οποία διατήρησε την επιρροή της και υπό την κυριαρχία των Ίνκας. Είχε εξουσίες πάνω σε όλα τα υδάτινα σώματα, οπότε οι Ίνκας βασίζονταν σε αυτήν για να τους παρέχει ψάρια για φαγητό.

Εκτός από τους ψαράδες, οι ναυτικοί πίστευαν επίσης ότι η Cochamama εξασφάλιζε την ασφάλειά τους στη θάλασσα. Σήμερα, ορισμένοι Ινδιάνοι της Νότιας Αμερικής που εξαρτώνται από τη θάλασσα για να ζήσουν, εξακολουθούν να την επικαλούνται. Όσοι ζουν στα υψίπεδα των Άνδεων φέρνουν μερικές φορές τα παιδιά τους για να κάνουν μπάνιο στον ωκεανό, με την ελπίδα να εξασφαλίσουν την ευημερία τους μέσω της θεάς.

Cuichu

Ο θεός των Ίνκας του ουράνιο τόξο , ο Cuichu υπηρετούσε τον θεό του ήλιου, Inti, και τη θεά της σελήνης, Mama Quilla. Γνωστός και ως Cuycha, είχε τον δικό του ναό μέσα στο ιερό συγκρότημα Coricancha, με ένα χρυσό τόξο ζωγραφισμένο με επτά χρώματα του ουράνιου τόξου. Στην πίστη των Ίνκας, τα ουράνια τόξα ήταν επίσης δικέφαλα φίδια που είχαν τα κεφάλια τους θαμμένα σε πηγές βαθιά μέσα στη γη.

Catequil

Ο θεός κεραυνός και αστραπή των Ίνκας, Catequil, απεικονιζόταν συνήθως να κρατάει μια σφεντόνα και ένα ρόπαλο. Όπως ο θεός του ουράνιου τόξου, υπηρετούσε επίσης τον Inti και τη Mama Quilla. Φαίνεται ότι ήταν μια πολύ σημαντική θεότητα για τους Ίνκας, και ακόμη και παιδιά θυσιάζονταν σε αυτόν. Σε μερικούς μύθους, πιστεύεται ότι παρήγαγε αστραπές και κεραυνούς ρίχνοντας πέτρες με τη σφεντόνα του. Για τους Ινδιάνους Huamachuco στο Περού, ο Catequilήταν γνωστός ως Apocatequil, ο θεός της νύχτας.

Apus

Οι θεοί των βουνών και προστάτες των χωριών, οι Άπους ήταν κατώτερες θεότητες που επηρέαζαν τα φυσικά φαινόμενα. Οι Ίνκας πίστευαν ότι μπορούσαν να αυξήσουν τη γονιμότητα του είδους των ζώων που προσφέρονταν, οπότε οι θυσίες ζώων, οι καμένες προσφορές, οι ξόρκια και η κατανάλωση αλκοόλ από ζαχαροκάλαμο και μπύρας καλαμποκιού ήταν συνηθισμένες για να τους τιμήσουν.

Urcaguay

Ο θεός του υπεδάφους, ο Urcaguay ήταν ο θεός φίδι των Ίνκας. Συνήθως απεικονίζεται με κεφάλι κόκκινου ελαφιού και ουρά που αποτελείται από πλεγμένες χρυσές αλυσίδες. Σύμφωνα με τους μύθους, λέγεται ότι ζει στη σπηλιά από την οποία βγήκε ο Manco Capac, ο πρώτος κυβερνήτης των Ίνκας, και τα αδέλφια του. Λέγεται επίσης ότι φυλάει υπόγειους θησαυρούς.

Supay

Το θεός του θανάτου και κακά πνεύματα των Ίνκας, ο Supay επικαλούνταν από τους ανθρώπους για να μην τους βλάψει. Είχε επιρροή στην καθημερινή τους ζωή, καθώς θυσίαζαν γι' αυτόν ακόμη και παιδιά. Ήταν επίσης ο κυβερνήτης του κάτω κόσμου ή του Ukhu Pacha. Αργότερα, συγχωνεύτηκε με τον χριστιανικό διάβολο -και το όνομα supay άρχισε να χρησιμοποιείται για να αναφέρεται σε όλα τα κακά πνεύματα των ορεινών περιοχών των Άνδεων, συμπεριλαμβανομένου του Anchancho. Ωστόσο, ορισμένες πηγές λένε ότι ήταν ελάχιστα ή καθόλου ανησυχητικός και δεν ήταν τόσο σημαντικός όσο τον παρουσιάζουν άλλες πηγές.

Pariacaca

Υιοθετημένος από τους Huarochiri, ο Pariacaca ήταν ο θεός ήρωας των Ινδιάνων των περουβιανών ακτών. Αργότερα, οι Ίνκας τον υιοθέτησαν ως θεό-δημιουργό τους, καθώς και ως θεό των υδάτων, της πλημμύρας, της βροχής και της βροντής. Οι Ίνκας πίστευαν ότι εκκολάφθηκε από ένα αυγό γερακιού και αργότερα έγινε άνθρωπος. Σε ορισμένες ιστορίες, πλημμύρισε τη γη όταν οι άνθρωποι τον δυσαρεστούσαν.

Pachacamac

Στην προ-Ινκα εποχή, ο Pachacamac λατρευόταν ως θεός-δημιουργός στην περιοχή της Λίμα του Περού. Πίστευαν ότι ήταν γιος του θεού ήλιου και κάποιοι τον λάτρευαν ως τον θεός της φωτιάς Επειδή πίστευαν ότι ήταν αόρατος, δεν απεικονιζόταν ποτέ στην τέχνη. Ο Pachacamac είχε τέτοια ευλάβεια που οι άνθρωποι δεν μιλούσαν το όνομά του. Αντίθετα, έκαναν χειρονομίες σκύβοντας το κεφάλι τους και φιλώντας τον αέρα για να τον τιμήσουν.

Στον τόπο προσκυνήματος στην κοιλάδα Lurin, η οποία πήρε το όνομά της από τον Pachacamac, υπάρχει ένα τεράστιο ιερό αφιερωμένο σε αυτόν.

Όταν οι Ίνκας πήραν τον έλεγχο αυτών των περιοχών, δεν αντικατέστησαν τον Pachacamac, αλλά αντίθετα τον πρόσθεσαν στο πάνθεον των θεών τους. Αφού οι Ίνκας επέτρεψαν να συνεχιστεί η λατρεία του, τελικά συγχωνεύτηκε με τον θεό-δημιουργό των Ίνκας Viracocha.

Ανακεφαλαιώνοντας

Η θρησκεία των Ίνκας ήταν πολυθεϊστική, με τον Ίντι, τον Βιρακότσα και τον Άπου Ιλάπου να είναι οι σημαντικότεροι θεοί της αυτοκρατορίας. Μετά την ισπανική κατάκτηση το 1532, οι Ισπανοί άρχισαν να προσηλυτίζουν τους Ίνκας στον χριστιανισμό. Σήμερα, οι απόγονοι των Ίνκας είναι ο λαός Κουέτσουα των Άνδεων, και ενώ η θρησκεία τους είναι ο ρωμαιοκαθολικισμός, εξακολουθεί να είναι εμποτισμένη με πολλές από τις τελετές και τις παραδόσεις των Ίνκας.