Ένας καλπάζων μαύρος επιβήτορας είναι ένα πανέμορφο θέαμα, αλλά όχι αν βρίσκεστε στην Ιρλανδία μετά το σκοτάδι. Τα μυθικά μαύρα άλογα púca της ιρλανδικής μυθολογίας τρομοκρατούσαν τους ανθρώπους της Ιρλανδίας και άλλων κελτικών εθνοτήτων για αιώνες, αλλά μάστιζαν ιδιαίτερα τους αγρότες. Ένα από τα πιο δημοφιλή πλάσματα της κέλτικης μυθολογίας , ο πουκάς έχει εμπνεύσει τον σύγχρονο πολιτισμό με πολλούς τρόπους. Ποιο είναι το μυστήριο πίσω από αυτά τα πλάσματα και πώς προέκυψαν;

Τι είναι το Púca;

Púca, στα παλαιά ιρλανδικά, μεταφράζεται κυριολεκτικά ως ένας καλικάντζαρος . Σήμερα, γράφεται συνήθως pooka, με púcai Μια άλλη θεωρία σχετικά με το όνομα του πούκα είναι ότι προέρχεται από το Poc δηλ. he-goat στα ιρλανδικά.

Αυτά τα απειλητικά πλάσματα έχουν συνήθως τη μορφή μαύρου αλόγου και περιφέρονται ακούραστα στην ύπαιθρο, αναζητώντας ανθρώπους για να βασανίσουν. Σπάνια έφτασαν στο σημείο να σκοτώσουν κάποιον, αλλά λέγεται ότι προκαλούν πολλές υλικές ζημιές και αταξίες, καθώς και κακοτυχία γενικότερα.

Τι έκανε ο Πούκα;

Ο πιο συνηθισμένος μύθος για τους πουκάδες είναι ότι ψάχνουν για ανθρώπους τη νύχτα και προσπαθούν να ξεγελάσουν τους φτωχούς για να τους καβαλήσουν. Το συνηθισμένο θύμα των πουκάδων είναι ένας μεθυσμένος που δεν γύρισε σπίτι του αρκετά νωρίς, ένας αγρότης που έπρεπε να κάνει κάποια δουλειά στο χωράφι μετά το σκοτάδι ή παιδιά που δεν γύρισαν σπίτι για το δείπνο.

Το πουκά συνήθως προσπαθούσε να πείσει το άτομο να το καβαλήσει, αλλά σε μερικούς μύθους, το θηρίο απλά το έριχνε στην πλάτη του και άρχιζε να τρέχει. Αυτό το μεταμεσονύχτιο τρέξιμο συνήθως διαρκούσε μέχρι την αυγή, όταν το πουκά επέστρεφε το θύμα εκεί από όπου το πήρε και το άφηνε εκεί ζαλισμένο και μπερδεμένο. Το θύμα σπάνια σκοτωνόταν ή έστω σωματικά, αλλά του γινόταν μια τρομακτικήΣύμφωνα με ορισμένους μύθους, ο αναβάτης θα ήταν επίσης καταραμένος με κακή τύχη.

Πώς να σταματήσετε το Pooka

Υπάρχουν μερικά δημοφιλή αντίμετρα που έπαιρναν οι άνθρωποι κατά των αλόγων πουκάμισα, εκτός από το να προσπαθούν απλώς να φτάσουν στο σπίτι τους πριν το σούρουπο. Το πιο συνηθισμένο θα ήταν να φορούν "αιχμηρά πράγματα", όπως σπιρούνια, για να προσπαθήσουν να σταματήσουν το ζώο από το να τους απαγάγει, ή τουλάχιστον να έχουν κάποιο έλεγχο πάνω του κατά τη διάρκεια της βόλτας.

Στην ιστορία του Seán Ó Cróinín An Buachaill Bó agus an Púca , ένα αγόρι πιάνεται από ένα πουκά και μαχαιρώνει το ζώο με τα σπιρούνια του. Το πουκά πετάει τον νεαρό στο έδαφος και φεύγει. Αρκετές μέρες αργότερα το πουκά επιστρέφει στο αγόρι και το αγόρι το χλευάζει λέγοντας:

Έλα σε μένα , είπε, ώστε να μπορώ να ανέβω στην πλάτη σου.

Φοράτε τα αιχμηρά πράγματα; είπε το ζώο.

Βεβαίως, είπε το αγόρι.

Ω, τότε δεν θα σε πλησιάσω, είπε ο Πούκα.

Το μερίδιο του Pooka

Ένας άλλος συνηθισμένος τρόπος για να προστατευτεί κανείς από την πουκάδα ήταν να αφήσει ένα μερίδιο της σοδειάς σε ένα σωρό στο τέλος του χωραφιού. Αυτό γινόταν για να κατευνάσει την πουκάδα, ώστε να μην πατήσει τις καλλιέργειες και τους φράχτες στο αγρόκτημα του ατόμου.

Αυτό το μερίδιο του pooka είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένο με το φεστιβάλ Samhain και την Ημέρα του Pooka - 31 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου στην Ιρλανδία. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί το τέλος του φωτεινού μισού του έτους και την έναρξη του σκοτεινού μισού στο κελτικό ημερολόγιο.

Η γιορτή Samhain διαρκεί αρκετές ημέρες και περιλαμβάνει διάφορες δραστηριότητες, αλλά καθώς σηματοδοτεί επίσης το τέλος της συγκομιδής, οι αγρότες αφήνουν το μερίδιο του pooka από τις τελευταίες σοδειές.

Διαμορφωτές και επιτήδειοι

Τα πούκα ήταν κάτι περισσότερο από τρομακτικά άλογα, ωστόσο, και υπάρχει λόγος που το όνομά τους μεταφράζεται σε goblin Αυτά τα πλάσματα ήταν στην πραγματικότητα επιδέξιοι μεταμορφωτές και μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε διάφορα άλλα ζώα, όπως αλεπού, λύκος, κουνέλι, γάτα, κοράκι, σκύλος, κατσίκα ή ακόμη και σε σπάνιες περιπτώσεις σε άνθρωπο.

Ωστόσο, ακόμη και όταν μεταμορφώνονταν σε ανθρώπους, δεν μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο και πάντα είχαν τουλάχιστον κάποια ζωώδη χαρακτηριστικά, όπως οπλές, ουρά, τριχωτά αυτιά κ.ο.κ. Ένα κοινό στοιχείο σε όλες σχεδόν τις ενσαρκώσεις τους ήταν ότι ο πουκάς είχε μαύρη γούνα, μαλλιά ή/και δέρμα.

Σε ορισμένες εκδοχές του μύθου του pooka, αναφέρεται ότι το πλάσμα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε καλικάντζαρο, μερικές φορές περιγράφεται με εντελώς βαμπιρικά χαρακτηριστικά. Ορισμένες ιστορίες μιλούν για τον pooka που κυνηγούσε ανθρώπους και στη συνέχεια τους σκότωνε και τους έτρωγε με αυτή τη βαμπιρική μορφή καλικάντζαρου.

Ωστόσο, τα pooka θεωρούνται γενικά άτακτα και καταστροφικά, παρά δολοφονικά πλάσματα. Γι' αυτό και οι ιστορίες για τα pooka που σκοτώνουν ανθρώπους με τη μορφή goblin θεωρούνται συχνά λανθασμένες, καθώς είναι πιθανό οι παλιοί παραμυθάδες και βάρδοι να χρησιμοποίησαν λάθος όνομα στις ιστορίες τους.

Συνήθως, οι pooka θεωρούνται ως άτακτοι απατεώνες, ακόμη και όταν έχουν ανθρώπινη ή καλικάντζαρη μορφή. Τα πλάσματα μπορούσαν να μιλήσουν σε όλες τις μορφές τους, αλλά ήταν ιδιαίτερα ομιλητικά στην ανθρώπινη μορφή τους. Οι pooka δεν θα χρησιμοποιούσαν συνήθως τη δύναμη του λόγου τους για να καταραστούν κάποιον, αλλά θα προσπαθούσαν να τον ξεγελάσουν μακριά από την πόλη ή στην πλάτη τους.

Η καλοσύνη του Pooka

Δεν είναι όλες οι ιστορίες πουκάδων που τους παρουσιάζουν ως κακούς. Σύμφωνα με ορισμένες ιστορίες, ορισμένοι πουκάδες μπορεί να είναι και καλοπροαίρετοι. Κάποιες λένε ακόμη και για λευκούς πουκάδες, αν και το χρώμα δεν συνδέεται 100% με τον χαρακτήρα του πουκά.

Λευκοί ή μαύροι, άνθρωποι ή άλογα, οι καλοί πούκα ήταν σπάνιοι, αλλά υπήρχαν στην κέλτικη λαογραφία. Κάποιοι από αυτούς επενέβαιναν για να αποτρέψουν ένα ατύχημα ή εμπόδιζαν τους ανθρώπους να πέσουν στην παγίδα ενός άλλου κακόβουλου πνεύματος ή νεράιδας. Ορισμένες ιστορίες μιλούν για καλούς πούκα που προστατεύουν ορισμένα χωριά ή περιοχές ως πνεύματα φύλακες.

Σε μια ιστορία της Ιρλανδής ποιήτριας Lady Wilde, ο γιος ενός αγρότη, ο Padraig, αισθάνθηκε την κρυφή παρουσία ενός pooka κοντά και φώναξε το πλάσμα, προσφέροντας το παλτό του. Ο pooka εμφανίστηκε μπροστά στο αγόρι με τη μορφή ενός νεαρού ταύρου και του είπε να έρθει στον κοντινό μύλο αργότερα εκείνη τη νύχτα.

Παρόλο που αυτό είναι ακριβώς το είδος της πρόσκλησης από έναν πούκα που θα έπρεπε να απορρίψει κανείς, το αγόρι το έκανε και διαπίστωσε ότι ο πούκα είχε κάνει όλη τη δουλειά του να αλέσει το καλαμπόκι σε σακιά με αλεύρι. Ο πούκα συνέχισε να το κάνει αυτό κάθε νύχτα και ο Padraig έμενε κρυμμένος σε ένα άδειο μπαούλο κάθε βράδυ και παρακολουθούσε τον πούκα να δουλεύει.

Τελικά, ο Padraig αποφάσισε να φτιάξει στον πουκά ένα κοστούμι από λεπτό μετάξι ως ευχαριστώ στο πλάσμα. Μόλις έλαβε το δώρο, όμως, ο πουκάς αποφάσισε ότι ήταν καιρός να φύγει από το μύλο και να πάει να "δει λίγο από τον κόσμο". Παρόλα αυτά, ο πουκάς είχε ήδη κάνει αρκετή δουλειά και η οικογένεια του Padraig είχε γίνει πλούσια. Αργότερα, όταν το αγόρι είχε μεγαλώσει και παντρευόταν, ο πουκάς επέστρεψε καιάφησε κρυφά ως γαμήλιο δώρο ένα χρυσό κύπελλο γεμάτο με ένα μαγικό ποτό που εγγυάται την ευτυχία.

Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας φαίνεται να είναι ότι αν οι άνθρωποι είναι καλοί με τα πουκάκια (τους προσφέρουν το παλτό τους ή τους δίνουν ένα δώρο), κάποια πουκάκια μπορούν να ανταποδώσουν τη χάρη αντί να προκαλούν κακό. Αυτό είναι ένα κοινό μοτίβο και για άλλα κελτικά, γερμανικά και σκανδιναβικά πλάσματα, τα οποία, ενώ συνήθως είναι κακόβουλα, μπορούν να γίνουν καλοπροαίρετα αν τους φερθούν με ευγένεια.

Μπούγκιμαν ή Πασχαλινό λαγουδάκι;

Πολλοί άλλοι δημοφιλείς μυθολογικοί χαρακτήρες λέγεται ότι είναι εμπνευσμένοι ή προέρχονται από τον πούκα. Ο μπαμπούλας λέγεται ότι είναι ένας τέτοιος χαρακτήρας, αν και διαφορετικοί πολιτισμοί ισχυρίζονται ότι έχουν διαφορετική έμπνευση για τις εκδοχές τους του μπαμπούλα. Ωστόσο, το μοτίβο της απαγωγής παιδιών τη νύχτα ευθυγραμμίζεται σίγουρα με τον πούκα.

Μια άλλη, πιο εκπληκτική σύνδεση είναι αυτή με το Πασχαλινό Λαγουδάκι. Καθώς τα λαγουδάκια είναι ένα από τα πιο δημοφιλή σχήματα της πουά, μετά το άλογο, συνδέονται με την αρχαία συμβολισμός της γονιμότητας των κουνελιών. Δεν είναι πραγματικά σαφές αν το Πασχαλινό λαγουδάκι εμπνεύστηκε από την ενσάρκωση του κουνελιού pooka, ή αν και οι δύο εμπνεύστηκαν από τη σύνδεση του κουνελιού με τη γονιμότητα. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν ορισμένοι θρύλοι pooka όπου καλοπροαίρετα κουνελάκια pooka παραδίδουν αυγά και δώρα στους ανθρώπους.

Ο Πούκα στη λογοτεχνία - Σαίξπηρ και άλλοι κλασικοί

Puck (1789) του Joshua Reynolds. Κοινό κτήμα.

Οι Πούκας είναι παρόντες σε μεγάλο μέρος της αρχαίας, μεσαιωνικής και κλασικής λογοτεχνίας της Βρετανίας και της Ιρλανδίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο χαρακτήρας του Puck στο έργο του Σαίξπηρ Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας Στο έργο, ο Πακ είναι ένα ξωτικό που κινεί τα περισσότερα από τα γεγονότα της ιστορίας.

Άλλα διάσημα παραδείγματα προέρχονται από τον Ιρλανδό μυθιστοριογράφο και θεατρικό συγγραφέα Flann O'Brien (πραγματικό όνομα Brian O'Nolan) και τον ποιητή W. B. Yeats, οι οποίοι έγραψαν τους χαρακτήρες τους ως αετούς.

Σύμβολα και συμβολισμός της Púca

Οι περισσότεροι συμβολισμοί του Πούκα φαίνεται να σχετίζονται με την κλασική εικόνα του μπαμπούλα - ενός τρομακτικού τέρατος που τρομάζει τα παιδιά (και τους μεθυσμένους του χωριού), ώστε να συμπεριφέρονται σωστά και να ακολουθούν τη βραδινή απαγόρευση της κυκλοφορίας.

Υπάρχει και η σκανταλιάρικη πλευρά των Πούκα, η οποία τα κάνει να παίζουν παιχνίδια στους ανθρώπους ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά τους, συμβολίζοντας το απρόβλεπτο της ζωής και της μοίρας.

Ο συμβολισμός του πουκά γίνεται πιο ενδιαφέρων στους μύθους όπου τα πλάσματα είναι ηθικά γκρίζα ή ακόμα και καλοπροαίρετα. Αυτές οι ιστορίες τείνουν να δείχνουν ότι ο πουκάς, όπως και οι περισσότερες άλλες νεράιδες και σπίθες, δεν είναι απλά δαίμονες ή καλικάντζαροι αλλά είναι ενεργοί παράγοντες και αναπαραστάσεις της άγριας φύσης της Ιρλανδίας και της Βρετανίας. Στις περισσότερες από αυτές τις ιστορίες ο πουκάς πρέπει να δείξει σεβασμό και μπορεί στη συνέχεια να ευλογήσει τον πρωταγωνιστήμε καλή τύχη ή δώρα.

Η σημασία της Púca στον σύγχρονο πολιτισμό

Οι παραλλαγές του Πούκα συναντώνται σε εκατοντάδες κλασικά και σύγχρονα λογοτεχνικά έργα. Μερικά διάσημα παραδείγματα του 20ού αιώνα περιλαμβάνουν:

• Το μυθιστόρημα Xanth Crewel Lye: Ένα καυστικό νήμα (1984)
• Το μυθιστόρημα αστικής φαντασίας της Emma Bull του 1987 Πόλεμος των βελανιδιών
• του R. A. MacAvoy το 1987 Το γκρίζο σπίτι φαντασία
• Το μυθιστόρημα του Peter S. Beagle του 1999 Tamsin
• Η σειρά παιδικών βιβλίων φαντασίας των Tony DiTerlizzi και Holly Black (2003-2009) Τα Χρονικά του Spiderwick

Οι Πούκας εμφανίζονται και στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη. Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι η ταινία του 1950 Harvey του Henry Koster, όπου ένα γιγάντιο λευκό λαγουδάκι ήταν εμπνευσμένο από τον κέλτικο Πούκα. Το 1987-1994 το δημοφιλές παιδικό τηλεοπτικό πρόγραμμα Knightmare διαθέτει επίσης έναν πούκα, ο οποίος είναι ένας σημαντικός ανταγωνιστής.

Υπάρχουν pooka σε ορισμένα παιχνίδια βίντεο και καρτών, όπως το 2007 Σφαίρα Odin όπου είναι σαν κουνέλια υπηρέτες του πρωταγωνιστή, το παιχνίδι καρτών Dominion όπου το pooka είναι ένα χαρτί τρικ, The Witcher 3: Wild Hunt (2015), όπου οι "φουκαράδες" είναι ένας σημαντικός εχθρός, καθώς και στο ψηφιακό παιχνίδι καρτών του 2011 Cabals: Magic & Κάρτες μάχης.

Οι Pookas μπορούν επίσης να βρεθούν στο διάσημο manga Berserk , το anime Sword Art Online , και το Μπλε Δευτέρα Υπάρχει επίσης μια πρώην βρετανική σειρά τραγουδιών που ονομάζεται Pooka και στην οποία συμμετέχουν η Sharon Lewis και η Natasha Jones.

Συνολικά, η επιρροή της πούκα στη σύγχρονη και αρχαία ευρωπαϊκή κουλτούρα μπορεί να βρεθεί σε διάφορα μέρη - τόσο δυτικά όσο και στις ΗΠΑ και τόσο ανατολικά όσο και στα μάνγκα και τα άνιμε της Ιαπωνίας.

Ανακεφαλαιώνοντας

Παρόλο που τα πουκάκια μπορεί να μην είναι τόσο δημοφιλή όσο τα πλάσματα της ελληνικής ή της ρωμαϊκής μυθολογίας, για παράδειγμα, είχαν σημαντική επιρροή στους μεταγενέστερους πολιτισμούς. Έχουν εξέχουσα θέση στον σύγχρονο πολιτισμό και συνεχίζουν να εμπνέουν τη φαντασία.