Het betoverende wereldbeeld van de oude Grieken biedt een overvloed aan intrigerende mythen. Mythen zijn levendige verhalen die rijk zijn aan symbolische betekenis - hun doel is om mensen te helpen de wereld om hen heen te begrijpen, evenals de wereld in henzelf. Sommige van deze verhalen springen eruit als bijzonder relevant, waardoor ze een cultstatus krijgen en het organiserende thema worden van religieuze festivals.

Bovendien zijn er gevallen waarin een mythe zo belangrijk blijkt te zijn dat ze een aparte godsdienst wordt. Dat is het geval met het Orphisme - de mysteriegodsdienst die zou zijn gesticht door Orpheus de legendarische Griekse dichter.

De oorsprong van het Orphisme

Zoals met de meeste dingen betreffende het Orphisme, is de oorsprong ervan in mysterie gehuld. Geleerden zijn het niet eens over de precieze periode waarin deze religie werd gesticht. Volgens het vroegste bewijs dat wijst op Orphische praktijken, bestaat deze religie al minstens sinds de 6e eeuw voor Christus.

Sommige deskundigen betwisten de bewering dat het Orphisme een georganiseerde religie was. Volgens hen begon het slechts als een lokale beweging waarvan de rol vervolgens door auteurs die lang na de oprichting leefden, werd opgeblazen.

Echter, oude filosofen zoals Socrates en Plato het niet eens zijn met deze theorie. Bijvoorbeeld, in Plato's dialoog genaamd... Cratylus Socrates beweert dat de Orphische dichters de eer hebben om namen toe te kennen aan dingen, en dus om de Griekse taal zelf te scheppen. Deze legende is slechts een deel van een geloof dat algemeen werd aangehangen door filosofen in het oude Griekenland. Veel wijzen geloofden namelijk dat het Orphisme de kern was van de gewone Griekse godsdienst, en dat het de oudste godsdienst was die bestond.

Cosmogonie

Het orfisme verschilt in veel opzichten van de traditionele Griekse religie, dus het is geen verrassing dat het een ander verhaal geeft over de schepping van het universum. De traditionele Griekse kosmologie wordt geschetst in "Theogonie", een baanbrekend werk van de Griekse epische dichter Hesiod. Hoewel het orfische wereldbeeld enkele parallellen vertoont met "Theogonie", introduceert het ook enkele elementen die kennelijk vreemd zijn aanDit is wat vele geleerden ertoe bracht te veronderstellen dat het Orphisme werd geïmporteerd, of tenminste beïnvloed door de Egyptische en Nabije-Oosterse culturen.

Volgens aanhangers van het Orphisme is de schepper van het universum Phanes - de oergod wiens naam "de lichtbrenger" of "de stralende" betekent. Deze godheid heeft ook vele andere bijnamen, zoals Protogonos (De Eerstgeborene), en Erikepaios (De Machtige). Deze scheppergod is ook gelijkgesteld met talrijke andere godheden, zoals Eros, Pan, en Zeus.

Het Kosmische Ei

Phanes werd uitgebroed uit Het Kosmische Ei. Zijn opkomst zorgde ervoor dat het Ei zich in twee helften splitste, waardoor de aarde en de hemel ontstonden. Hierna ging De Eerstgeborene verder met het scheppen van andere godheden.

Phanes bezat een magische scepter die hem de macht gaf over de wereld te heersen. Deze scepter is een belangrijk onderdeel van de kosmologische plot. Hij gaf hem namelijk door aan Nyx, die hem doorgaf aan Uranus, die hem op zijn beurt doorgaf aan Cronos, om hem vervolgens door te geven aan zijn zoon - Zeus.

Met eindelijk de magische scepter in handen, werd Zeus bezeten door machtswellust. In zijn eerste krachttoer castreerde hij zijn vader Kronos door diens geslachtsdelen in te slikken. Daar bleef het echter niet bij, want hij slikte Phanes in om macht te krijgen over de elementen en de creatieve levenskracht. Toen hij eenmaal alle denkbare macht had verkregen, probeerde hij zijn scepter door te geven aan zijn zoonDionysus. Dit leidt ons naar de centrale mythe van het Orphisme.

De Centrale Orphische Mythe

De centrale mythe van het Orphisme draait om de dood en wederopstanding van Dionysus Zagreus. Dionysus Zagreus was de zoon van Zeus en Persephone Hij was de meest geliefde zoon van Zeus, en daarom wilde hij de opvolger worden van zijn troon op Olympus. Toen Hera (de vrouw van Zeus) dit ontdekte, werd ze getroffen door jaloezie omdat Zeus' opvolger niet een van haar zonen was. Als vergelding plande ze om Dionysos te doden.

De eerste stap van Hera's wraak was het oproepen van de Titanen, de pre-Olympische goden die Zeus ten val bracht. Ze beval hen de baby Dionysos te vangen en te doden. Omdat Dionysos nog een baby was, was het gemakkelijk hem te lokken - de Titanen leidden hem af met speelgoed en een spiegel. Daarna grepen ze hem, scheurden hem ledematen van ledematen en aten al zijn lichaamsdelen op, behalve zijn hart.

Gelukkig werd Dionysus' hart gered door Athena, de zus van Zeus. Zij informeerde Zeus over wat er was gebeurd, en natuurlijk was hij woedend. In zijn woede gooide hij een bliksemschicht naar de Titanen, waardoor ze in as werden gelegd.

Het doden van de Titanen die Dionysus aten, staat in feite voor de geboorte van de mensheid. De mens is namelijk voortgekomen uit de as van de gedode Titanen. Aangezien zij allen delen van Dionysus bevatten die zij aten, is de menselijke ziel geschapen uit de overblijfselen van Dionysus, terwijl onze lichamen zijn geschapen uit de Titanen. Het doel van de Orphics is zich te ontdoen van het Titanische deel van ons wezen - het lichamelijke,basis, dierlijk deel dat vaak ons bewuste zelf overstemt en ons doet handelen tegen beter weten in.

Wederopstanding van Dionysus

Dionysus - Publiek domein

Er zijn veel verslagen van de wedergeboorte van Dionysus Volgens de meest populaire legende bevruchtte Zeus een sterfelijke vrouw genaamd Semele, waardoor Dionysos voor de tweede keer werd geboren.

Een minder bekend verhaal vertelt dat Zeus zijn verloren zoon liet herrijzen door zijn hart in zijn dij te implanteren. Het derde verhaal tenslotte geeft Apollo de hoofdrol - hij verzamelde de afgerukte ledematen van Dionysos en begroef ze bij zijn orakel in Delphi, waardoor hij op wonderbaarlijke wijze herrees.

Interessante feiten

1. Wat opvalt aan het Orphisme is de parallel tussen het leven van Orpheus en Dionysus. Ook Orpheus daalde namelijk af naar de onderwereld en kwam terug. Bovendien werd hij ook van ledematen gescheurd. De reden was echter anders, hij werd verscheurd door de Maenaden, de adepten van de extatische Dionysische vrouwencultus - zij hakten hem in stukken omdat hij de verering van Dionysus afwees en zich wijdde aan Apollo helemaal.

2. Aanhangers van het Orphisme waren een van de eerste vegetariërs in de geschiedenis. Naast het afzien van dierlijk vlees, vermeden zij ook bepaalde soorten groenten - vooral tuinbonen. Pythagoras nam dit dieet over van het Orphisme en maakte het verplicht in zijn cultus.

3. De Orphics hadden "paspoorten voor de onderwereld". Deze paspoorten waren eigenlijk gouden platen die in de graven van de overledenen werden geplaatst. Met ingegraveerde instructies over gedragsregels in de onderwereld verzekerden de platen een veilige doorgang naar de andere kant.

4. Phanes, de meest herkenbare Orphische god, staat op de oudst bekende munten met inscriptie.

5. Bertrand Russel, een van de meest vooraanstaande filosofen van de 20e eeuw, beweerde dat het Orphisme tot op de dag van vandaag een subtiele invloed heeft. Deze religie raakte namelijk een snaar bij Pythagoras, de filosoof die Plato beïnvloedde, en Plato is een van de pijlers van de westerse filosofie.

   Dus, er zou geen Plato zijn zonder Orphisme, en zonder Plato zou er geen Allegorie van de Grot zijn - het gedachte-experiment dat het centrale thema is van talloze kunstwerken. Het klinkt misschien vergezocht, maar je zou kunnen stellen dat er geen Matrix-films zouden zijn zonder Orphisme!

Inpakken

Het orfisme was een mysteriegodsdienst die een zeer invloedrijke onderstroom vormde in de cultuur van de oude Grieken. Aangezien de westerse wereld steunt op de fundamenten van de oude Griekse cultuur, is onze moderne, hedendaagse cultuur subtiel en nauw verbonden met sommige ideeën die hun oorsprong vinden in het orfisme.

Deze godsdienst is samengesteld uit gemeenschappelijke mythologische thema's en unieke ideeën en symbolen, waarvan de belangrijkste zijn: afdaling naar de onderwereld, wederopstanding, botsingen tussen oudere en jongere goden, het wereldei en de ontleding van een god.